Szczury dzikie i laboratoryjne

Szczury laboratoryjne są wyhodowaną i wyselekcjonowaną krzyżówką dwóch "dzikich" gatunków: szczura śniadego (Rattus rattus) i szczura wędrownego (Rattus norvegicus) zwanego również szczurek norweskim lub rudym. Miejsce obu gatunków w królestwie zwierząt jest bardzo podobne. Są ssakami z rzędu gryzoni, z rodziny myszowatych.

Stanowisko szczurów w królestwie zwierząt:

Królestwo:            Zwierzęta

Podkrólestwo:       Tkankowce (Histozoa)

Typ:                      Strunowce (Chordata)

Podtyp:                 Kręgowce (Wertebrata)

Gromada:              Ssaki (Mammalia)

Podgromada:        Ssaki właściwe (Theria)

Rząd:                    Gryzonie (Rodentia)

Rodzina:                Myszowate (Muriadae)

Rodzaj:                 Szczur (Rattus)

Gatunek:               Szczur śniady , Szczur wędrowny

                             (Rattus rattus),(Rattus norvegicus)

Rys. 1. Szczur wędrowny

Szczur wędrowny ma dość wydłużone ciało. Długość tułowia i głowy waha się u dorosłych osobników w granicach 19-20 cm, zaś ogona od 13 do 23 cm. Waga samca przekracza nieznacznie 500 gramów, samica waży ok. 300 gramów. Umaszczenie grzbietu ma brunatnoszare z żółtawym odcieniem, zaś od strony brzusznej jaśniejsze, przeważnie białawe, żółtawe, lub szare. Czasami zdarzają się egzemplarze o czarnym lub prawie czarnym grzbiecie. Uszy ma małe, dość grube i porośnięte sierścią. Szczur śniady jest trochę mniejszy od swego kuzyna, gdyż dorasta do 25 cm. Ma natomiast dłuższy od niego ogon (do 25 cm).

Długość ogona, a właściwie jego proporcja do głowy i tułowia jest jedną z charakterystycznych ce4ch umożliwiających rozróżnienie obu gatunków. U szczura wędrownego ogon jest zawsze krótszy, a u śniadego dłuższy od tułowia i głowy razem. Umaszczenie grzbietu i brzucha wyraźnie oddzielone, aczkolwiek układ kolorów podony do szczura wędrownego. Pyszczek jest ostro zakończony, a uszy duże, nagie i cienkie.

Oba gatunki są wszystkożerne.

Rys. 2. Szczur śniady

Nie sposób dziś dokładnie określić pochodzenie szczurów laboratoryjnych. Prawdopodobnie większość szczepów pochodzi od szczura wędrownego lub jest wynikiem jego krzyżówek ze szczurem śniadym. Wiadomo jednak, że już około roku 1822 w Wielkiej Brytanii, w okolicy Bristolu, pokazywano w zwierzyńcach albinotyczne szczury jako swego rodzaju ciekawostkę przyrodniczą. Jednym z najstarszych szczepów szczurów laboratoryjnych jest Wistar, opisany w literaturze specjalistycznej już w 1912 roku. Dziś do najbardziej znanych i najczęściej używanych szczepów, oprócz Wistara należą: Spraque-Dawley, August, Lewis, Bufallo oraz Long Evans. W Polsce do badań najczęściej wykorzystuje się szczep Wistar oraz szczury nieszczepowe będące krzyżówkami między-szczepowymi.

Najpopularniejszym ubarwieniem szczurów laboratoryjnych jest umaszczenie albinotyczne - białe z czerwonymi oczami. Ponadto bywają szczury czarne, kremowe, niebieskie, brunatno-siwe, oraz tzw. szczury kapturkowe - dwubarwne z ciemną głową i grzbietem oraz białą resztą.

Rys. 3. Szczur albinotyczny.